Ấn tượng trong tuần: 'Thần đồng' và nỗi đau...

                                                                                                         Kỳ Duyên

  

Các đầu bếp của ngành GD vẫn đang loay hoay không biết nên chọn loại nguyên liệu nào là chủ đạo, cứ loanh quanh luẩn quẩn thử khẩu vị xã hội.

       Vào những ngày này, có hai câu chuyện liên quan đến trẻ em rất đối ngược bỗng thu hút sự bàn luận của xã hội.
        Một là chuyện của cậu bé mới 11 tuổi, được nhiều người coi là "thần đồng", bị ném đá vì những phát ngôn "ông cụ non". Chuyện kia, các anh chị học sinh lớp 12 của Trường THPT Nguyễn Hiền (Q 1, T/p Hồ Chí Minh) thì hành động bột phát quá trẻ thơ. Sự giống nhau cả hai câu chuyện, đều làm cho người lớn phải suy nghĩ và nhìn lại mình.



"Mẹ cháu đặt vòng rồi đấy, bác nhá"!

        Cậu bé đó từng là MC các chương trình nổi tiếng với các em nhỏ trên VTV3. Năm bẩy tuổi, em được công nhận là "dịch giả" nhỏ tuổi nhất. Năm 11 tuổi, giành kỷ lục "Người viết tự truyện nhỏ nhất VN". Mới đây, em ra mắt cuốn sách có tiêu đề rất ngộ "Tớ đã học Tiếng Anh như thế nào?". Vốn liếng để em viết cuốn sách khá giàu có, đến mức nhiều người phải thèm muốn: Chứng chỉ Tiếng Anh chuẩn quốc tế như Starters, Movers của ĐH Cambridge, TOEIC 940/ 990, IELTS 6.5/ 9.0.
       Chả lẽ, năm nay, cậu bé buộc phải gặt một "kỷ lục" vô lý - bị ném đá không thương tiếc, chỉ vì những cái mà người lớn cho rằng... chưa chuẩn?
       Thế giới phẳng là bước tiến vĩ đại của con người và lịch sử. Nhưng thế giới phẳng cũng luôn chứa chấp cả những điều tồi tệ nhất, thậm chí tàn nhẫn nhất, sẵn sàng làm tổn thương con người, kể cả một đứa trẻ? Mà chuyện ném đá đó đâu phải chuyện đầu tiên.
       Mới hiểu vì sao, nhiều "người của công chúng" luôn sợ hãi việc chuyện của mình được đưa ra trước công luận. Ở đó, sự tung hô và "tổng xỉ vả", chỉ cách nhau có khi không đến... một giây. Đá không có hình hài, nhưng nỗi đau lại rất thực. Nhiều khi chà sát, khía sâu, nhức nhối tâm can con người.
       Trong giáo dục, GS Hồ Ngọc Đại có một câu nói thành nguyên lý rất hay, đại ý: Trẻ con vẫn là trẻ con. Trẻ con không phải là người lớn thu nhỏ!
       Nhưng trong GD, cũng có khái niệm: Tính phổ biến, tính chuyên biệt, và trong đời sống, có cả khái niệm tôn trọng sự khác biệt.
       Cậu bé được gọi là "thần đồng" không thuộc số đông trẻ em VN. Ở em, có những tố chất thông minh, tài năng và hoàn cảnh, lẫn cơ may nhiều trẻ em VN không có. Số lượng thành công em gặt hái trong lĩnh vực tiếng Anh, kể cả "viết tự truyện" - thông thường là loại sách của những người lớn đã trải nghiệm cuộc đời, mới dám "chạm" đến, đã nói điều đó.
       Có điều từ lâu, em đã là một MC diễn xuất khá tự nhiên trên tivi, trong các chương trình trẻ thơ. Chính sự xuất hiện thường xuyên trên công luận, trước màn hình quen thuộc, khiến em thoải mái, tự tin, và có phần già dặn hơn so với trang lứa.
       Nếu nhìn ra thế giới, hiện tượng các em bé có tố chất hơi "đặc biệt" cũng không quá hiếm. Nhất là trong những môi trường GD nhân ái và đời sống xã hội, người ta tôn trọng cá tính, sự khác biệt và không "đo" trẻ em bằng thước đo...người lớn.
       Nguyễn Tường Khang, một cậu bé gốc Việt 12 tuổi, mới tốt nghiệp lớp 6 một trường tiểu học ở Fairfax, bang Virginia (Mỹ) đã được một trường ĐH ở bang này mời đến làm giảng viên thỉnh giảng. Mỗi tuần, giảng viên 12 tuổi này có bốn giờ diễn thuyết, mỗi giờ giảng, em được thù lao 250 USD.
       Trước đó, em thắng cuộc bởi tài hùng biện trong cuộc thi tài năng diễn thuyết chủ đề về giáo dục của NAACP (Hiệp hội Quốc gia vì sự thăng tiến của người da màu - được thành lập năm 1909 ở Mỹ). Những ý tưởng của Nguyễn Tường Khang còn được coi là đánh giá bổ sung vào bài phát biểu về GD của Tổng thống Mỹ Obama.
       Cậu bé được coi là "thần đồng" Adi Putra Abdul Ghani (Malaysia), dù chỉ mới 10 tuổi, đã là một CEO (Giám đốc điều hành, giữ trách nhiệm thực hiện những chính sách của HĐQT) của hai công ty, kiêm giảng viên với thù lao 1.800 USD/ giờ dạy.
       Còn cô bé Elaina Smith, người Anh, được coi là nhà tư vấn tâm lý nhỏ tuổi nhất thế giới. Mới bẩy tuổi, cô bé đã có một công việc ở Đài phát thanh nơi bé sinh sống. Thử tưởng tượng câu trả lời tư vấn của cô bé với một nữ khách hàng về sự chia tay với người yêu: Anh ta không đáng để bạn phải đau buồn. Cuộc sống quá ngắn ngủi để bạn buồn về một chàng trai.
       Cả ba cậu bé, cô bé: Nguyễn Tường Khang , Adi Putra Abdul Ghani và Elaina Smith, chắc chắn đều không giống số đông trẻ em cùng trang lứa của xã hội Mỹ, Malaysia, và Anh quốc.
       Và còn nhiều em nữa: Kim Ung- Yong (Hàn Quốc), vào ĐH Hanyang từ năm... bốn tuổi. Có bằng tiến sĩ năm 15 tuổi, được công nhận là người có chỉ số IQ cao nhất hành tinh (hơn 210 điểm). Gregory Smith (Mỹ) biết đọc khi mới hai tuổi, vào ĐH năm lên 10 và được đề cử giải Nobel Hòa bình ở tuổi 12, vì những nỗ lực hoạt động vì hòa bình và vì quyền trẻ em. Akrit Jaswal (Ấn Độ) trở thành bác sĩ phẫu thuật lúc mới bẩy tuổi..v.v...và v.v...
       Có điều, không biết các em này có bị cộng đồng "ném đá" dữ dội hay không?

Ảnh: Hoàng Điệp/ TTO

       "Đỉnh điểm" của sự ném đá cậu bé 11 tuổi mới đây, chính là câu nói truyện tranh là con sâu đục khoét tâm hồn.
       Khác với nhận xét của nhiều người, khi nghe và quan sát gương mặt vui vẻ của cậu bé, tôi chỉ thấy buồn cười. "Ông cụ non" vẫn là đứa trẻ thơ, dù tỏ ra chỉn chu, già dặn, khi trả lời, em không đọc truyện tranh vì mẹ em nói truyện tranh là con sâu đục khoét tâm hồn!
       Mẹ em nói... Đứa trẻ nào mà người mẹ chẳng là hiện thân của lý tưởng thẩm mỹ? Lời của mẹ bao giờ chẳng duy nhất đúng? Cậu bé cũng không ngoại lệ.
       Khi ngây thơ nhắc lại lời mẹ, đâu hẳn cậu đã ý thức sâu sắc hoàn toàn đến độ thái quá như vậy. Để đến nỗi nhận những chỉ trích ác độc và nghiệt ngã không kém các... lão phù thủy và mụ yêu tinh trong truyện tranh cổ tích. Và nếu người đau, người cần điều chỉnh về cách nhìn ở đây, phải là người mẹ của em. Khi con bị "ném đá" vì câu phát ngôn trẻ thơ, hẳn mẹ em mới là người đau đớn nhất.
       Với trẻ thơ, người mẹ đúng đến... đáng buồn và đáng bật cười. Có hai câu chuyện người viết trực tiếp chứng kiến. Một cậu bé khoe với bạn: Bố tớ chức to đứng thứ ba cơ quan này. Khi nào đó, bố tớ sẽ to nhất ở đây!
       Ngạc nhiên quá, vì chuyện vị thế ở cơ quan đúng như vậy. Người viết bài liền hỏi: Ai nói với cháu chuyện đó? Mẹ cháu! Cậu trả lời rất thành thật và tự tin.
       Còn chị bạn gái thân mới đi "làm sinh đẻ có kế hoạch". Chả biết về nhà, nói chuyện với chồng thế nào, ba hôm sau, ông bạn của chồng đến chơi. Cô bé năm tuổi con chị chạy ra nhanh nhảu: Cháu chào bác ạ. Mẹ cháu đi đặt vòng rồi đấy, bác nhá! Chị bạn ngượng đến độ muốn ...độn thổ!
       Không hiểu, nếu cô bé năm tuổi con gái chị bạn tôi, trả lời phỏng vấn trên tivi câu nói đó, sẽ bị "ném đá" thế nào?
       Trẻ thơ, cho dù có những lời nói già dặn vẫn cứ là trẻ thơ. Và nếu như các em có già trước tuổi, thì đó là cái lỗi của...người lớn.
       Trong đời sống, người lớn chúng ta luôn cần sự đa chiều, đa dạng, cần phải tôn trọng sự khác biệt. Nhưng lại không chịu đựng nổi sự khác biệt của một đứa trẻ "khác biệt". Và chụp lên trên đầu đứa trẻ đó, cái mà trong tư duy người lớn chúng ta tự cho là chuẩn mực.
       Người viết bài, vì thế rất trân trọng lá thư của cô giáo chủ nhiệm lớp 6G, thay mặt tập thể giáo viên Trường THCS- THPT Newton. Xót trò, cô giáo chủ nhiệm đã viết đăng tải trên website của trường. Nhưng cũng là nhắn gửi cho tất cả người lớn chúng ta:
Ở trường, em là một học sinh hồn nhiên, vui vẻ, thông minh, luôn thích tham gia các câu lạc bộ lướt ván, cầu lông, bơi, đóng kịch,...cùng với các bạn trong lớp... Em có những chính kiến riêng nhưng theo kiểu rất hồn nhiên.
       Thời gian dạy học và hiểu trò của các cô giáo được tính bằng cả năm, cả tháng, bằng nghiệp vụ sư phạm được đào tạo. Còn clip cho người lớn chúng ta hiểu về cậu bé chỉ khoảng... 10 phút.
       Vậy thì cái sự nhìn nhận "lệch chuẩn", hời hợt đó cần dành cho ai?

"Nếu là học sinh, tôi cũng... chán!"

       Đó là phát ngôn của GS sử học Phan Huy Lê, một nhà nghiên cứu-  nhà giáo, phải thốt lên buồn bã về sự "hấp dẫn" của môn Sử, bộ môn vừa có đề cương ôn thi bị các học sinh Trường THPT Nguyễn Hiền, xé và vứt trắng xóa sân trường với tiếng hò reo vui sướng, khiến xã hội xôn xao bàn tán nhiều góc độ.
Có điều...
       Sự vui mừng bột phát của các em quá hồn nhiên. Tựa như hồi nhỏ, mỗi lần nghe thầy ốm, cô ốm, chả học sinh nào không vỗ tay reo hò thích thú vì được nghỉ học. Rồi mới chợt nhận ra, có chút gì đó, như sự vô tình vô ý.
       Nhưng bột phát đến mức xé cả đề cương môn học, vứt trắng xóa sân trường, thì hành vi đó cũng thật phản cảm, khó chấp nhận.
       Xưa nay chuyện xé sách, đốt sách trong thế giới trí thức con người, vốn tối kỵ. Hành vi đó, dù là của kẻ ngôi vương như Tần Thủy Hoàng trong lịch sử Trung Hoa cổ đại, vẫn bị thế giới hiện đại nhắc nhớ đến như một hành vi man rợ, thậm chí u tối, đến mức nó trở thành một thành ngữ- đốt sách, chôn nho- đáng nguyền rủa, hổ thẹn.
       Cho dù ông Nguyễn Cảnh Tân, hiệu trưởng nhà trường thanh minh, thanh nga, không chỉ có đề cương môn Sử, mà còn có đề cương nhiều môn khác, cả giấy vụn, giấy nháp..., thì cũng không thể phủ nhận được hành động đó là có thật.
       Nụ cười vui sướng của các em đã khiến không ít người thầy dạy môn Sử thấy đau trong lòng.

Xé đề cương môn học, vứt trắng xóa sân trường. Ảnh cắt từ clip

       Nỗi đau của sự thất bại!
       Dù lỗi đâu chỉ do họ, nhất là với những người thầy trân trọng, tâm huyết với nghề.
       Và cũng có điều...
       Nụ cười vui sướng trong chốc lát của các em cho thấy "nỗi khổ của áp lực thi cử" quá nặng nề. Dù chuyện học hành xưa nay không thể và không bao giờ là chuyện dễ dàng, vì nó cũng đòi hỏi khổ công, khổ luyện.
       Nụ cười hào hứng của các em, cho thấy số phận bẽ bàng của môn Sử, nối tiếp số phận môn Văn trước đó hàng mấy chục năm. Tiếc thay, những số phận "bẽ bàng" đó chưa hề...thay đổi. Oái oăm, đó lại là những môn dạy về dũng khí, khí phách dân tộc, dạy về nhân cách làm người.
       GS Hồ Ngọc Đại cũng lại có một câu nói mang tính nguyên lý rất hay khác: GD không được phép sai lầm.
       Thử xem, chỉ riêng môn Sử, một môn khoa học xã hội, xuất phát từ thực tiễn lịch sử dân tộc, có bi có hùng, có đau thương mất mát, có tổn thất. Điều đó, đòi hỏi người viết Sử thái độ trung thực trước sự thật (*), vì Sử học là sự thật khách quan, không phải là môn...chính trị thuần túy, dù Sử học luôn hàm chứa sự GD ý thức công dân trước vận mệnh đất nước. Vậy nhưng, nói như tác giả Nguyễn Phương - Dạy sử, không thể nấu sỏi và nước lã thành súp (Tuần Việt Nam, ngày 8/8/2011).
       Món "súp" Sử, từ lâu không phải là món ngon như nó xứng đáng được thế.
       Có điều hình như ngành GD - những vị đầu bếp tồi- không muốn thừa nhận sự thật này, nên mới coi đó là điều bình thường?
       Và liệu có thể là bình thường không, sau món Sử, là "món" thi cử? Khi mà tiền tỷ, tiền tấn mỗi năm người dân phải đổ vào chi tiêu cho món này. Để rồi cuối cùng, ngành GD nhào trộn ra những tỷ lệ phần trăm (%) đỗ cao ngất ngưởng, mà xã hội gọi... lịch sự bằng cụm từ bệnh thành tích. Để rồi hiệu quả giữa đào tạo và sử dụng vẫn tiếp tục lãng phí, còn chất lượng GD như... nụ cười bí ẩn của nàng Mona lisa.
       Khổ nỗi, các đầu bếp của ngành GD, vẫn đang loay hoay không biết nên chọn loại nguyên liệu nào là chủ đạo? Lúc thì ba chung, khi chỉ còn một kỳ thi, lúc một điểm sàn xét tuyển, cứ loanh quanh luẩn quẩn thử khẩu vị xã hội, mặc cho cả xã hội đã quá ngán. Còn học sinh quá sợ...
       Có điều một khi, mục đích của ngành GD mãi mãi chỉ là học để thi, không phải học để làm, thì vẫn sẽ còn hiện tượng chán Văn, chán Sử, mà chuyện xé đề cương, hay quay lưng lại với môn học sẽ không chỉ "ưu đãi" riêng cho môn Sử hôm nay, môn Văn trước đây.

       Vậy thì sứ mệnh ngành GD là gì?
                                                                                 ( Theo  TuanVietNam.vietnamnet  )